rwanda

In 2008 waren we in Rwanda aanwezig bij de allereerste Cup of Excellence in Afrika. Als voorbereiding op die reis probeer je je in te lezen in een land waarvan tot dan toe abstracte herinneringen aan berichten uit het nieuws en beelden van film door elkaar heen door je hoofd schieten.

De reis, de ervaringen, de koffies, het mooie land en gesprekken maakten dat dat beeld veel genuanceerder, positiever en bovendien veel menselijker werd. Het werd een bijzondere ervaring waarvan alle aanwezigen zich zelfs nu na al die jaren nog door verbonden voelen als we elkaar tegenkomen. We waren in ieder geval aanwezig bij de geboorte van Rwanda als Specialty Coffee land. En zagen wat dat kan doen, en wat voor energie dat los maakt, in een land wat voor een groot deel van haar inkomsten afhankelijk is van de koffie export.

Rwanda

Rwanda is een van de rijzende sterren in de wereld van specialty coffee en heeft zich over de laatste jaren bewezen aan de top te horen. In het land van 1000 heuvelen is een groot deel van de bevolking afhankelijk van de opbrengsten van koffie. Er is sinds 2000 (project PEARL) een enorme kwaliteitsslag gemaakt met behulp van Amerikaanse landbouw Universiteiten, koffiebranders en cuppers van over de hele wereld en een gedreven jonge garde koffie experts uit Rwanda zelf. De vruchtbare heuvels, Bourbon struiken en focus op kwaliteit zorgen voor prachtige koffies. Tot zo ver een mooi verhaal; maar achter de koffie uit dit land ligt een complex en bruut verhaal.

Geschiedenis

De eerste koffieplant in Rwanda werd in 1904 geplant door de Duitsers. De variëteit die werd geplant was een natuurlijke mutatie van de Bourbon variëteit die zijn oorsprong vindt in Guatemala. Omdat de plant bij de Mibirizi Mission geplant werd wordt hij de Mibrizi variëteit genoemd. Via het gebied Kivu verspreidde de koffie zich vervolgens over Rwanda. Na de Eerste Wereldoorlog kwamen Rwanda en Burundi in handen van onze naaste buren de Belgen. In de jaren 30 werden veel boeren door de Belgen gedwongen om koffie te verbouwen en werd er veel koffie geproduceerd, de kwaliteit was echter zeer laag. De enigen die verdienden aan koffie waren de kolonisten.

We zijn aangekomen in de jaren 90; koffie is ondanks de lage prijzen het belangrijkste export voor Rwanda. De genocide van 1994: de grootste bevolkingsgroep, de Hutu’s, probeerden de minderheid de Tutsi’s, die traditioneel aan de macht waren in Rwanda, uit te moorden. Binnen 100 dagen werden 800.000 Tutsi’s vermoord. Dit was zo’n 20% van de gehele bevolking. De historie achter de spanningen tussen deze twee bevolkingsgroepen zijn te complex om op de site van een koffiebranderij te behandelen, feit is dat deze traumatische historie nog vers in het geheugen ligt bij bijna alle mensen die je tegenkomt. Alle positieve ontwikkelingen die het land doormaakt over de afgelopen jaren zijn in ieder geval bewonderenswaardig, er opvallend genoeg onlosmakelijk verbonden met koffie, de erfenis van de kolonisator.

COE

Terwijl het land herstelde van de genocide kwam er steeds meer aandacht voor koffie. In 2004 uitte zich dit in de aanleg van het eerste washing station. Dit breidde zich rap uit, naar tegenwoordig maar liefst 300 stations verspreid door het land. De ontwikkeling zette door en Rwanda was het eerste Afrikaanse land dat de Cup of Excellence organiseerde in 2008. Cup of Excellence (CoE) is een non-profitorganisatie die in 1999 is opgericht om bijzondere koffies uit de termijnmarkt sfeer te halen, ze niet meer op een hoop te gooien en de wereld kennis te laten maken met bijzondere koffies; direct van een plantage, van een trotse boer. CoE organiseert daarom competities waarbij de beste microlots door een strenge selectie gaan van een nationale jury en daarna een internationaal gezelschap van koffieproevers. Specialty coffee buyers van over de hele wereld begonnen steeds meer interesse te tonen in de koffies uit Rwanda. Rwanda, het land van de 1000 heuvels, heeft het juiste klimaat en genoeg hoogte om geweldige koffies te produceren. Op het moment maakt het land dit meer dan waar!

Er is één vervelend koffie defect dat Burundi en Rwanda tegenhoudt om echt groot te worden. Beide landen kampen namelijk met het potato defect dat koffie het aroma en de smaak van aardappelschil geeft. Dit defect wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een bacterie die in het schilletje van de bes nestelt en daar een vervelende gifstof produceert. Het begint pas op te spelen nadat de bonen gebrand zijn en je hebt het eigenlijk pas door als de bonen zijn gemalen. Selecteren op het defect is dus niet mogelijk. Vervelend; want een enkele koffieboon met potato defect verpest een hele kop koffie!

Het risico van het vinden van een potato effect in je koffie toont aan dat Rwanda er op het gebied van koffiekwaliteit nog niet is. Gelukkig begint er inmiddels eindelijk goed onderzoek om ook dit laatste vuiltje aan de lucht te klaren aan de mooie toekomst van Rwandese koffie. Proef zelf hoe mooi die kan zijn met deze Muyongwe, een koffie die in 2007 de "voor-wedstrijd' van de Cup of Excellence won; de Gold Cup.

Tekst: Thomas Vos, Fabian Dophemont, Jasper Uhlenbusch